Stan faktyczny i motywy z uzasadnienia

Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa stwierdził decyzją z 1994 r. nieważność orzeczenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 1963 r. stwierdzającego przejście  z mocy prawa na podstawie ustawy z 25 lutego 1958 r. o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym, przedsiębiorstwa i wchodzących w jego skład nieruchomości.

Spółdzielnia mieszkaniowa, będąca użytkownikiem wieczystym nieruchomości, złożyła wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji Ministra z 1994 r. Zdaniem spółdzielni decyzja nacjonalizacyjna doprowadziła do nieodwracalnych skutków prawnych w rozumieniu art. 156 § 2 k.p.a. i w związku z tym decyzja Ministra z 1994 r. została wydana z rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Wniosek został oddalony kolejnymi decyzjami Ministra, a następnie WSA w Warszawie oddalił skargę Spółdzielni.

NSA rozpatrywał skargę kasacyjną i przyznał rację skarżącym stwierdzając, ze fakt ustanowienia na znacjonalizowanej nieruchomości użytkowania wieczystego stanowi nieodwracalny skutek prawny i uniemożliwia stwierdzenie nieważności orzeczenia nacjonalizacyjnego Ministra z 1963 r.  
Wskazane orzeczenie stanowi zmianę dotychczasowej przeważającej linii orzecznictwa, zgodnie z którą w analogicznych sytuacjach, zdaniem NSA, nie dochodziło do nieodwracalnych skutków prawnych (tak w uchwale NSA z dnia 20 marca 2000 r., sygn. akt OPS 14/99).

W obszernym uzasadnieniu NSA rozważał skutki dotychczasowej linii orzecznictwa zarówno dla byłych właścicieli jak i dla podmiotów, którym aktualnie przysługują prawa do nieruchomości (spółdzielni jako użytkownikowi wieczystemu i uprawnionym z tytułu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu) i uznał, że utrzymanie w mocy decyzji Ministra z 1994 r. prowadzi faktycznie do uwolnienia od odpowiedzialności Skarbu Państwa, który powinien odpowiadać za szkody względem byłych właścicieli.

Orzeczenie ma szczególne znaczenie dla spółdzielni i osób posiadających prawa do lokali ponieważ uznanie, że decyzja nacjonalizacyjna wywołała nieodwracalne skutki prawne jeśli następnie doszło do ustanowienia użytkowania wieczystego, przenosi odpowiedzialność za roszczenia odszkodowawcze byłych właścicieli na Skarb Państwa.