Wydrukuj tę stronę
piątek, 04 October 2013 10:51

Oskarżyciel w postępowaniu karnym i wykroczeniowym

Oskarżyciel posiłkowy w postępowaniu karnym oraz w postępowaniu w sprawach o wykroczenia

Oskarżycielem posiłkowym w sprawach ściganych z oskarżenia publicznego zgodnie z przepisami art. 53 KPK oraz 25 § 4 KPW może być pokrzywdzony. Ma on prawo działać w sprawach z oskarżenia publicznego jako strona obok oskarżyciela publicznego lub zamiast niego.

  1. Oświadczenie o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego w postępowaniu karnym

    Pokrzywdzony przystępuje do postępowania sądowego jako strona przez złożenie oświadczenia o zamiarze działania w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Oświadczenie to zgodnie z art. 56 § 2 KPK badane jest przez sąd jedynie od strony formalnej tzn. sąd może orzec jedynie,
    że oskarżyciel posiłkowy nie może brać udział w postępowaniu, jeżeli stwierdzi, że nie jest on osobą uprawnioną lub jego oświadczenie o przystąpieniu zostało złożone po terminie. Sąd może również ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych występujących w sprawie, jeżeli jest
    to konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Wówczas sąd może orzec, że oskarżyciel posiłkowy nie może brać udziału w postępowaniu, gdy bierze w nim już udział określona przez sąd liczba oskarżycieli.

    Oświadczenie powyższe może być złożone zgodnie z brzmieniem art. 54 § 1 KPK aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej. Termin ten ma charakter prekluzyjny i nie może zostać przywrócony. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego „Samo oświadczenie pokrzywdzonego, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego kreuje go oskarżycielem posiłkowym, bez potrzeby uzyskania orzeczenia o dopuszczeniu go do procesu. Oświadczenie to ma charakter konstytutywny i jeśli nie wystąpią przeszkody formalne, uniemożliwiające jego przyjęcie od momentu jego złożenia pokrzywdzony staje się stroną czynną postępowania jurysdykcyjnego. (Postanowienie SN z 11.02.2004 r., sygn. akt III K 295/03, LEGALIS). Rozpoczęcie przewodu sądowego zgodnie z art. 385 § 1 KPK następuje z chwilą odczytania aktu oskarżenia.

  2. Oświadczenie o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego w postępowaniu w sprawach o wykroczenia

    Regulacja art. 26 § 1 KPW nakłada na oskarżyciela publicznego obowiązek zawiadomienia ujawnionego pokrzywdzonego o przesłaniu wniosku o ukaranie, wskazania jednocześnie przy tym sądu, do którego wniosek o ukaranie został skierowany oraz pouczenia o uprawnieniach wynikających z § 3 art. 26 KPW. Uprawnienie wynikające z § 3 niniejszego artykułu przewiduje możliwość złożenia przez pokrzywdzonego oświadczenia o zamiarze działania obok oskarżyciela publicznego jako oskarżyciel posiłkowy. Termin do jego złożenia wynosi 7 dni i biegnie od zawiadomienia przez oskarżyciela publicznego o przesłaniu wniosku o ukaranie. Termin ten ma charakter prekluzyjny, bowiem zgodnie z ww. przepisem po upływie tego terminu uprawnienia do przyłączenia się do postępowania wygasa.

    Zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 19 kwietnia 2005 r., sygn. akt: II Waz 73/05 „Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia nie ustala stanowczego terminu ograniczającego możliwość złożenia przez pokrzywdzonego oświadczenia o chęci występowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego do określonej fazy postępowania. Może ono być więc złożone nawet po wydaniu wyroku I instancji. Jednakże zgodnie z art. 26 § 3 KPW uprawnienie do złożenia takiego oświadczenia wygasa (niezależnie od fazy postępowania) po upływie siedmiu dni od otrzymania stosownego pouczenia”.