Polski system prawny przewiduje dwa podstawowe środki ochrony prawnej własności. Te środki to roszczenie windykacyjne i roszczenie negatoryjne. Obydwa roszczenia zostały uregulowane w art. 222 Kodeksu cywilnego, windykacyjne w jego § 1, natomiast negatoryjne w § 2.

Roszczenie windykacyjne (rei vindicatio), nazywane roszczeniem wydobywczym,  to roszczenie nieposiadającego właściciela przeciwko posiadającemu nie właścicielowi o wydanie rzeczy, gdy posiadacz rzeczy władający nią nie opiera swego władztwa na uprawnieniu skutecznym względem właściciela. Roszczenie wydobywcze może obejmować każdą rzecz, zarówno ruchomość jak i nieruchomość. Podmiotem wyłącznie uprawnionym do dochodzenia roszczenia windykacyjnego jest każdoczesny właściciel rzeczy. Natomiast stosownie do art. 222 § 1 KC, właściciel może domagać się wydania rzeczy od każdego, kto nią faktycznie włada i nie ma względem właściciela skutecznego uprawnienia do władania rzeczą. Legitymowanym biernie może być zatem posiadacz rzeczy – samoistny lub zależny, w dobrej lub w złej wierze, ale także dzierżyciel, wykonujący władztwo nad rzeczą za kogo innego.

Przy podnoszeniu roszczenia windykacyjnego należy mieć na uwadze to czy naruszenie prawa własności ma charakter stały i czy powoduje całkowite pozbawienie właściciela władztwa nad ową rzeczą, ponieważ jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 czerwca 2004 r. ( IV CK 502/03) powyższe przesłanki są koniecznymi do podniesienia roszczenia wydobywczego. Inne przypadki naruszenia prawa własności mogą stanowić jedynie podstawę roszczenia negatoryjnego.

Roszczenie negatoryjne (actio negatoria) stanowi, obok windykacyjnego, drugi ze środków petytoryjnej ochrony własności. Zgodnie z treścią art. 222 § 2 KC jest to roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń skierowane przez właściciela przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Innymi słowy, roszczenie negatoryjne przysługuje właścicielowi w przypadku bezprawnego naruszenia własności w inny sposób, aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Skierowanie roszczenia może uzasadniać wiele różnorakich stanów faktycznych, które polegają na naruszeniu cudzego prawa własności w inny sposób, niż pozbawienie właściciela władztwa nad rzeczą. Przykładowo, w stosunkach sąsiedzkich mogą one także przybrać postać immisji – bezpośrednich i pośrednich.

Obydwa wyżej wskazane roszczenia wymierzone są przeciwko trwałemu wkroczeniu w sferę uprawnień właściciela przez osobę nieuprawnioną. Jednakże, roszczenie negatoryjne, w przeciwieństwie do roszczenia windykacyjnego, chroni przed naruszeniem, które może się wyrazić w wytworzeniu ciągłego lub powtarzającego się i grożącego powtarzaniem pogwałceniu sfery uprawnień właściciela – nie chodzi w nim więc o pozbawienie właściciela fizycznego władztwa nad rzeczą.