Wydziedziczenie dość powszechnie (głównie dzięki produkcjom filmowym) jest kojarzone jako wypowiedziane najczęściej w stanie wzburzenia oświadczenie skierowane do krnąbrnego spadkobiercy niechętnego woli ojca lub matki. Co równie istotne, dość silne jest przekonanie, że wydziedziczenie odnosi skutek nie tylko względem „wydziedziczonego”, ale także jego dzieci czy wnuków. Dwa opisane powyżej dość powszechne mity dotyczące wydziedziczenia są nie tylko fałszywe, ale także szkodliwe.
W celu krótkiego wyjaśnienia warto wskazać, że wydziedziczenie to rzeczywiście oświadczenie spadkodawcy, przy czym oznacza ono pozbawienie danej osoby prawa do zachowku. Założeniem takiego rozwiązania jest stwierdzenie, że spadkodawca może samodzielnie rozporządzić spadkiem w ten sposób, żeby pominąć określoną osobę w zakresie dziedziczenia, a wydziedziczenie blokuje roszczenie przysługujące właśnie na taki wypadek spadkobiercy, czyli roszczenie o zachowek.
Odpowiedź na pytanie jakie przyczyny uzasadniają wydziedziczenie wynika z art. 1008 Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
- dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci lub
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych
Co istotne, przyczyna wydziedziczenia powinna być wysłowiona w treści testamentu i musi być prawdziwa. Jest to o tyle ważne, że w toku postępowania spadkowego wydziedziczony spadkobierca może zakwestionować zasadność wydziedziczenia i w ten sposób doprowadzić do „odzyskania” uprawnienia do zachowku.
Wniosek, że wydziedziczenie nie skutkuje względem dzieci i wnuków wydziedziczonego wynika wprost z art. 1011 KC, w którym czytamy „Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę.” W praktyce oznacza to, że jeśli nawet uda się wydziedziczyć skutecznie syna bądź córkę, to najczęściej w ich miejsce wstąpią wnuki czy prawnuki.
Jeśli zastanawiają się Państwo, czy istnieje podstawa do wydziedziczenia konkretnej osoby, albo chcieliby Państwo w prawidłowy sposób skorzystać z tej instytucji, lub też zostali Państwo wydziedziczeni i zastanawiają się nad możliwością zakwestionowania takie oświadczenia spadkodawcy to zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.